FRANCİSCO FRANCO(1892-1975)

Babası zevkine düşkün bir adamdı annesi ise dinine bağlı bir Katolik'ti abisi denizci subayı olmuştu o da olmak istiyordu ama öğrenci sınırlaması yüzünden alınmadı. Franco daha sonra Fas'taki isyanı bastırmak için görevli oldu ve başarılar kazandı ve tuğgeneralliğine yükseldi

İkinci cumhuriyettin ilan edilmesi ve kralın devrilmesi Franco da kralcı olarak tanınması üzerine yetkileri alındı sonra yeniden değişmesi ile yönetimin yetkileri geri verildi Asturiaslı maden işçilerinin isyanı bastırması ile daha ünlendi 1935'te genel kurmay başkanlığına getirildi ve antimilitarist döneminde zayıflamış askeri kurumu düzelti. daha sonra milliyetçi cephesi seçimi halk cephesine kaybedince Franco ülkede karışıklık artıyor diyip oğlanüstü durum ilan etmesini istedi ve bunu sonucu yetkileri alınıp kanarya adalarına önemsiz bir komutanlığa gönderildi. Burada darbe planları yapmaya başladı.

İspanya iç savaşı

Benim burada asıl anlatmak istediğim konu şu bu savaş aslında pek iç savaş değil her ülke var ve ikinci dünyanın savaşının test alanı burada Franco'dan yada cumhuriyetçilerden çok destekçilerini inceleyecez Franco Fas'tan darbeye başlayarak İspanya'ya kadar girdi İspanya'da Stalin cumhuriyetçi tarafa yardım ediyordu uçak yardımları sağlıyordu. iki taraftarda şu vardı cumhuriyetçiler papaz, rahipleri ve Franco'yu destekleyen halkı öldürüyor. Franco ise cumhuriyetçi taraftarları yani masum halkı öldürüyordu iki tarafta İspanya'ya hem maddi hemde manevi yıkımları oldu hala günümüzde bile bu çatışmalar devam eder( örneğin halkın 2014 Franco'nun öldürüp toplu mezarlara gömdüğü insanların kimliğinin belirlenmesini istediği gibi). Hitler, Franco 'ya tank, zırhlı araç vb. şeyler gönderdi sorun şuydu ki çoğu kişi bunları tam taktiksel olarak kullanmayı bilmiyordu ve bu bazı dönemin aydınları tarafından dalga geçildi. cumhuriyetçi cephede kötüydü askerlerin içindekiler tam olarak savaştan bile anlamıyorlardı ama şunu geçmemek gerekir cumhuriyetçiler başaralı savunmalara imzalar attı . Fakat şu var ki Franco tecrübeli bir askerdi ve savaşı sonunda kazanacaktı Hitler 9 binden az asker , Mussolini 8 bin asker gönderdi. Hitler bu savaşa deney olarak bakıyordu İspanyol halkı kurbandı büyük güçlerin deneme alanı olmuştu. yani baktığımız zaman İspanyol iç savaşı 2. dünya savaşında taraftarları net biçimde gösterdi. Fransa ise az asker ve silah yardımı yapıyordu ve ülkesini üç büyük faşist lider ile sarılı olmasını istemiyordu. İngiltere ve ABD niye bir şey yapmadılar aslında Rusların Avrupa'nın bir ucunda olmasını istemiyorlardı. Bu savaşın bana göre iki önemli tarihsel bağlamı var biri Napolyon İspanya'ya girdiğinde var olan düzeni yıkıp kaos bırakması ikincisi İspanya zaten yönetimi ele geçirmek için tarihinde çok kavga dolu olan bir ülke bunu sömürgelerinde de görebiliriz hükümet için kavgalar askerlerin yönetime el koyması gibi savaş üç yıl sürdü ve kazanan Franco oldu peki cumhuriyetçiler niye kaybetti bir kendi içinde birbirine düştüler Stalin'in cumhuriyetçiler içinden bazı grupları desteklemesi birbirlerine girdi ve Stalin daha sonra Japon 'yanın, Çin 'e saldırması sonucu o tarafa yöneldi ve İspanya' yada cumhuriyetçilere destek vermedi ama sonuca bakmak gerek kazanan Franco oldu.

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE SONRASI

Franco otoriter dini merkezli bir liderdi faşiste benzemiyordu. Franco savaşa katılmama sebepleri İspanya çok yıpranmıştı , bir de Hitler , Polonya'yı işgal etmesi ve Polonya'nın Katolik olması Franco' nun savaşa katılmamasının bi nedeni bazı önemli kaynakları Müttefiklere bağımlı olmasaydı. Franco savaşı Hitler'in kazanacağına emindi Hitler'in isteği üzerine Fas'ta, Tanca'yı işgal etti. Franco ayrıca ülkeye Yahudilerin girmesini istemiyordu ve göçmen gelecek Yahudilerin girişlerini yasakladı. Franco bir baktı ki savaşı müttefikler kazanıyor ülkeye az olsada Yahudi aldı ve daha hafif yönetim varmış gibi davrandı. Halk ve Franco ülkenin işgal edileceğini düşünüyordu ülkede telaşlı bir hava vardı. Kimse işgal etmeye çalışmadı nedeni ise Franco mihver paktına yakın bakanı görevden aldı ve 1958'de ülke geleneksel ve Katolik monarşi olarak tanımlandı( nedeni işgale uğramamak için). şu vardı ki Franco ölene kadar monarşi uygulanmayacaktı.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ

Franco'nun anti komünist uygulamaları batı ile anlaşmasını sağladı 1945'te BM'ye katılmasına izin verilmediyse de 1955'te katıldı. İspanya, ABD'nin hava üssü kurmasını kabul etse de 1983'e kadar katılamadı. Fransa, Alman işgalinden kurtulduktan sonra İspanya'ya 2500 askerle Val d'aran bölgesine daldı ve cumhuriyetçi bayrağı çekti. Franco buna hazırlıklıydı ve direk başarılı şekilde işgal girişimini durdu. Sosyalist ve cumhuriyetçi hareketler sert şekilde bastırıldı yakalananlar direk kurşuna diziliyor toplu mezarlara gömülüyordu. Cebelitarığ'ı 1967'de referandum ile almaya çalıştı ama sert bir şekilde reddet edildi. O da bunun karşılığında sınır kapılarını kapattı, telefon hatlarını kesti, gümrük vergilerini artırdı vb. şeyler yaptı.

Franco 1960'lar ve 1970'ler de sansürü kaldırdı tam kaldırılmadı aslen sınırlandı. Liberalleşme yıları dendi tam liberal olmasada ispanya üretmeyi bırakıp tüketmeyi düşünen bir hale döndü(bu konuyu başka bir yazımızda anlatacam). yavaş yavaş artık polis baskısı ile grevler durdurulamıyordu. Kiliselerde papazlar halkı isyan için teşvik ediyordu. Bunu ardından suikastlar olmaya başladı bazı önemli milliyetçiler ve görevliler öldürüldü. tarihçiliğinde Katolik merkezli dinci kralları övüldü ve İslam tarihine yer verilmedi. Franco'nun diktatörlüğü 1975'te ölümü ile son buldu.